Column: zijn we het autorijden verleerd?
Hoe vaak controleer jij je bandenspanning? Voordat je met vakantie gaat? Of laat je dit bij de garage doen bij iedere servicebeurt? Wist je dat een verkeerde bandenspanning je remweg en de kans op een klapband verhogen? Wist je dat je met te weinig bandenprofiel veel sneller last hebt van aquaplanning? Verkeersveiligheid is veel meer dan alleen de maximumsnelheid. Het is hoogste tijd dat we eens kritischer naar onszelf gaan kijken. De voertuigbeheersing van de gemiddelde Nederlandse bestuurder is bedroevend.
Vorig jaar heb ik me ingeschreven voor een rijvaardigheidstraining bij Prodrive in Lelystad. Een buitengewoon leerzame dag. Een van de onderdelen was het oefenen van de noodstop. Het was schokkend om te zien dat veel deelnemers dit onderdeel niet beheersen. Er waren meerdere bestuurders die veel te ver doorschoten. Het meest frappante was dat ze bleven volhouden dat ze pompend moesten remmen, ook al legde de instructeur uit dat je dankzij het antiblokkeersysteem (ABS) gewoon je pedaal vol door het schutbord moest trappen. Ook waren er bestuurders die het rempedaal loslieten omdat ze schrokken van het trillende rempedaal toen het ABS ingreep. Ik was nogal verrast door het gebrek aan kennis en kunde van mijn mede-cursisten. Dit zijn de mensen die bij jou uiteindelijk erachter op klappen. Het is vooral de dubbele moraal waar ik me aan erger. We veroordelen allemaal de wegpiraten en snelheidsduivels, maar dat we zelf ons voertuig niet beheersen, vergeten we voor het gemak.
Als ik op een willekeurige dag mijn medeweggebruikers analyseer, is er genoeg reden om alarm te slaan. Vooral in het weekend is het lastig om je niet te ergeren als je weer een Renault Scenic, Toyota Verso of Citroen Berlingo (vaak met onvermijdelijke fietsenrek) met 95 kilometer per uur over de middelste baan ziet kruipen. Of erger nog, met 65 kilometer per uur over de weg kruipen waar 80 is toegestaan. Moet je dan altijd maar het geduld opbrengen als zo’n oude sok overduidelijk alle tijd van de wereld heeft? Of wil je toch een keer er langs? Ook al mag dat niet? Dat deze voorbumperklevers anderen in gevaar brengen is iets wat ze zelf niet altijd in de gaten hebben, want regelmatig knipperen ze na het inhalen met hun lichten. Ook als je kijkt naar de zitpositie van de gemiddelde bestuurder kun je constateren dat we nog een wereld te winnen hebben. Dat geldt zowel voor de dames die bijna op hun stuur geplakt zitten als ook de sjonnies die het liefst liggend hun auto besturen.
Leren onze rij-instructeurs onze aspirant-bestuurders eigenlijk wel de juiste vaardigheden? Ik realiseerde me dat ik tijdens mijn rijlessen ook nooit een noodstop of uitwijkproef heb geoefend. Ik heb nog even wat navraag gedaan bij een rij-instructeur en hij gaf aan dat dit ook nu geen onderdeel is van de rij-opleiding. Verbijsterend! Maar er gaat wel meer mis. Laatst reed ik op de A12 achter een lesauto die nogal plotseling en gehaast van rijbaan wisselde. Het was echt alles of niets. Je mag van de rij-instructeur verwachten dat hij dit gedrag snel afleert en de actie veel geleidelijker laat uitvoeren. Zodat je nog kunt uitwijken als er toch per abuis iemand in je dode hoek zit. Helaas was de instructeur veel te druk met bijzaken, want hij was driftig met zijn mobieltje aan het spelen toen de jongedame achter het stuur weer een alles of niets poging deed. Gelukkig was ik voorbereid op de situatie en kon ik erger voorkomen.
Alleen maar wijzen op het terugdringen van snelheid is kortzichtig. Ben ik een wegpiraat als ik op een vroege en zonnige zondagmorgen met 150 kilometer per uur over een lege vijfbaans A2 reis? De trajectcontrole is onverbiddelijk. Omdat om 6:00 de limiet naar 100 kilometer per uur is verlaagd mag ik mijn rijbewijs inleveren en ben ik een fortuin kwijt aan boetes en juridische kosten. Maar wat als ik op maandagavond 19:01 uur (dan is de limiet op het zelfde weggedeelte 130 kilometer per uur) in een heftige regenbui terechtkom en geen hand voor je oog ziet? Is het dan nog steeds logisch en verantwoord om 130 kilometer per uur te rijden? Ik vind van niet, maar de trajectcontrole registreert geen overtreding dus kun je boetevrij doorrijden.
Dat een te lage maximumsnelheid gevaarlijke situaties oplevert bewijst de trajectcontrole op de A2. Het grootste probleem is dat bijna alle automobilisten met dezelfde snelheid rijden en niemand extra gas durft te geven. Soms is extra gasgeven juist wel handig, als je bijvoorbeeld op de linkerbaan rijdt en wilt invoegen om de afslag te nemen. Even gas bijgeven en je voegt soepel voor het overige verkeer in. Nu zie je bestuurders allerlei onhandige manoeuvres maken om vijf rijbanen op te schuiven om de afrit te bereiken. Ook zie je bestuurders minutenlang in elkaars dode hoek rijden omdat ze dezelfde snelheid rijden. Een ander voorbeeld: je rijdt op een provinciale weg achter diezelfde Renault Scenic, die zijn cruisecontrol op een zuinige 73 kilometer per uur heeft ingesteld. Je rijdt op een weg waar je mag inhalen en je rijdt liever je eigen tempo. Als je de letters van de wet volgt, haal je met maximaal 80 kilometer per uur en dus met een heel klein snelheidsverschil in. Veel verstandiger is het om tijdelijk even meer tempo te maken zodat je snel weer op je eigen rijbaan kunt invoegen.
Het grootste probleem van een te lage snelheid is dat dit ten koste van de concentratie gaat. Het is saai en hersenloos rijden en binnen no-time zijn bestuurders met allerlei zaken bezig zijn achter het stuur, behalve met autorijden. De moderne entertainmentsystemen en smartphones bieden heel veel afleiding. Tegelijkertijd zie je dit probleem op bijvoorbeeld de Duitse Autobahn veel minder. Doordat de snelheid hoger ligt, zitten mensen automatisch meer geconcentreerd achter het stuur. Uit ongevallenstatistieken blijkt dat de Autobahn niet onveiliger is dan de gemiddelde Europese snelweg. Ook heb ik in Nederland nog geen horrorverhalen gelezen over de weggedeeltes waar de maximumsnelheid recent is verhoogd naar 130 kilometer per uur. De angst dat het aantal ongevallen fors zou stijgen is ongegrond gebleven, ook neemt de geluidsoverlast niet toe. Uit recent Duits onderzoek blijkt dat verreweg de meeste geluidsoverlast wordt veroorzaakt door vrachtverkeer en dat een verlaging van de maximumsnelheid naar 100 kilometer per uur geen effect had, ook al hoor je politici en handhavers vaak anders beweren.
Diezelfde politici en wetshandhavers gebruiken de statistieken overigens ook graag in hun eigen voordeel. Bij een daling van de verkeersdoden pochen ze graag dat dit te danken is aan de controles en dat we hier mee door moeten gaan. Bij een toename van het aantal ongevallen is de conclusie snel getrokken dat we juist meer moeten controleren om de verkeersveiligheid te bevorderen. Zo heb je natuurlijk altijd het gelijk aan je zijde en kun je schaamteloos de verkeerscontroles intensiveren. Vaak op plaatsen waar de verkeersveiligheid juist niet in het geding is, want uiteindelijk draait het vooral om de inkomsten. Dat een belangrijke oorzaak voor de afname van het aantal verkeersdoden mede te danken is aan de technologische vooruitgang die autofabrikanten boeken, wordt door de wetsdienaren overigens maar al te graag over het hoofd gezien.
Ik heb niet de illusie dat de controledrang van de overheid gaat veranderen. De inkomsten zijn simpelweg te verleidelijk. Zelfs de ‘autopartij’ VVD heeft haar verkiezingsbelofte van minder hoge verkeersboetes niet gehouden. Ik heb mijn nederlaag allang geaccepteerd. Ook duurt het nog 20 jaar voordat we allemaal in een zelfrijdende auto zitten. We zullen het voorlopig echt nog even zelf moeten blijven doen. Ik hoop dat we verder kijken dan onze neus lang is en strengere eisen gaan stellen aan onze verkeersdeelnemers en rij-opleiders. De noodstop en een uitwijkproef zouden een verplicht onderdeel van het rij-examen moeten zijn, maar er is geen enkele argument waarom je zelf niet eens tijd en energie investeert in een rijvaardigheidstraining en je auto wat vaker controleert. Het kan net het verschil maken!
De A2 bij die traject controlles dat vind ik de meest vervelende stuk autobaan in Nederland. De A12 naar Den Haag is dat al veel minder terwijl dat stuk ook best vervelend is. Wat dat betreft kan je beter in Limburg en Groningen wonen, ver weg van die overheids fuiken. Ik piep zo de grens bij Duitsland over waar ik hard over een uiterst slechte staat verkerende autobahn kan rijden. Dan rij ik ook niet harder dan 140 met die gaten en kuilen en uitgesleten sporen. Duitsland failliet?
Dat op provinciale wegen de mensen met een flitskast fobie die uit angst voor het Cjib niet harder rijden dan 70, ik erger me daar niet zo aan en ik zoek een moment uit om veilig in te halen. Laatst nog een mooi tafereel met een Audi SQ5 meegemaakt die lekker voorbij zo’n slak stoof, ik ook in de sportieve stemming en er achteraan. In mijn achterspiegel werd de slak kleiner en kleiner. Ook leuk in zo’n situaties is dat vrachtwagens om die slakken gaan slalommen en ze voorbij stuiven. De ultieme slakken kar de Nissan Qashqai in slaapverwekkend zilver metalic.
De Toyota Yaris Verso is wat mij betreft echt de ultieme slakkenbak, maar ik heb idd ook nog nooit een Qashqai met haast gezien 🙂